Thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, một trong hai địa
điểm dự kiến đặt nhà máy điện hạt nhân. Ảnh: CTV




Những năm trước, thông tin về việc xây dựng nhà máy
điện hạt nhân tại Ninh Thuận khiến cư dân nơi này lo ngại. Giờ thì đã
khác.




Bài 1: Góc nhìn về dự án điện hạt nhân Ninh Thuận


Xã Phước Dinh nằm ở một nơi hẻo lánh, được biết đến
chủ yếu bởi nơi đây có ngọn hải đăng Mũi Dinh. Thôn Vĩnh Trường, nơi dự
kiến đặt nhà máy nằm khuất trong một góc núi sát mép biển, cách quốc lộ
gần 20 km đường mù bụi và cát lún. Giờ đây, hai con đường nhựa nối từ
quốc lộ 1 xuống đã khiến xóm biển này bớt đìu hiu, những vùng nuôi tôm
trên cát giúp đời sống người dân khá hơn.


Từ lo sợ “thảm họa Chernobyl”


Thông tin về việc nhà máy điện hạt nhân sẽ đặt ở Ninh
Thuận khiến nhiều người dân hoang mang, trong đó có cả những cán bộ,
công chức. Nhiều thầy cô giáo chưa quên hai thập niên trước, phong trào
kế hoạch nhỏ của học sinh vùng này là đóng góp gáo dừa để làm nguyên
liệu than hoạt tính giúp Liên Xô khắc phục hậu quả của sự cố Chernobyl.


Hậu quả của sự cố hạt nhân thì ai cũng hiểu nhưng
thông tin về khả năng kiểm soát nó thì có người biết, có người không.
Trên mạng, ngoài những phản biện đầy trách nhiệm của các nhà khoa học,
những thông tin xuyên tạc cũng âm ỉ. Đồng bào Chăm nhiều người lo lắng,
họ tìm đến các thầy Y mưm (chức sắc Bà Ni), thầy Xế (chức sắc Bà La Môn)
và bày tỏ.


Những cuộc triển lãm, thông tin báo chí chưa đáp ứng
nhu cầu được biết của người dân, họ cần được trực tiếp đối thoại và giải
thích.


Hơn một năm qua, từ khi Ban chuẩn bị đầu tư dự án nhà
máy điện hạt nhân đặt văn phòng đại diện tại Ninh Thuận, tình hình
chuyển biến rõ rệt. Ông Từ Công Dư, một thầy Y mưm ở làng Chăm Văn Lâm
nói: “Người Chăm mình bây giờ không còn lo lắng nữa”. Ông phấn khởi nói
rằng khi công trình này được xây dựng, diện mạo vùng đất Ninh Thuận và
làng Chăm của ông sẽ khác. Ông Lộ Minh Trại, một chuyên gia Ban biên
soạn sách chữ Chăm nói: “Nếu trước đây đồng bào, trong đó có giới trí
thức Chăm lo lắng thì bây giờ đã yên tâm đến bảy, tám phần!”.


Nhiều người trước đây thắc mắc: “Sao không xây dựng
nhà máy ở nơi khác mà đưa về Ninh Thuận?” thì bây giờ tự hào quê mình
được chọn làm nơi đặt nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam.


Đến nhất trí 100%

Trí thức và các chức sắc tôn giáo Chăm tỉnh Ninh Thuận tham quan lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt. Thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, một trong hai địa điểm dự kiến đặt nhà máy điện hạt nhân. Ảnh: CTV

Trong nhiều dịp lễ lạt, cưới hỏi của người dân Ninh
Thuận, câu chuyện về nhà máy điện hạt nhân trở thành đề tài được quan
tâm nhất. Điều đáng ngạc nhiên là giờ đây nhiều người dân đã có thể trở
thành “tuyên truyền viên” để tạo sự đồng thuận trong dân cư.


Ngoài các cuộc hội thảo, gần 20 buổi thuyết trình của
Văn phòng đại diện Ban chuẩn bị đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận
tổ chức có hiệu quả rõ rệt. Người dân say mê nghe và nói lại với nhau về
những điều họ hỏi và được nghe giải đáp. Nhiều nhất là những câu hỏi về
sự an toàn của nhà máy và những lợi ích trực tiếp đối với đời sống
người dân sở tại.


Theo PGS-TS Vương Hữu Tấn, Viện trưởng Viện Năng
lượng Việt Nam: “Không có sự ủng hộ của công chúng thì chương trình phát
triển điện hạt nhân quốc gia khó có thể thành công”. Ông cho rằng:
“Phải đáp ứng quyền được biết của công chúng về điện hạt nhân. Thông tin
phải trung thực, cởi mở và công khai, làm sao khuyến khích được sự tham
gia nhiều nhất của dân chúng vào quá trình hoạch định chính sách điện
hạt nhân”.


Trả lời phỏng vấn của VTC News, Bộ trưởng Bộ
KH-CN&MT Hoàng Văn Phong cho biết: “Ở đâu cũng vậy, khi xây dựng nhà
máy điện hạt nhân đều có những phản ứng tự nhiên từ dân cư. Bởi vì đi
cùng với những lợi ích bao giờ cũng kéo theo những tiềm ẩn nguy cơ. Nguy
cơ tiềm ẩn là có nhưng chúng ta có khả năng chế ngự, hạn chế. Đối với
công trình này, có người ủng hộ, có người không ủng hộ và cũng có thể có
những người suốt cả đời không bao giờ ủng hộ. Nhưng cơ bản là phải có
sự đồng thuận ở mức tối đa, bởi đây là vì lợi ích chung của cả quốc gia
”.


Giờ đây, người dân Ninh Thuận đã đồng thuận với việc
đặt nhà máy điện hạt nhân tại tỉnh nhà. Ngày 23-10 vừa qua, HĐND tỉnh
Ninh Thuận họp bất thường để lấy biểu quyết thông qua nghị quyết riêng
về xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân. 100% đại biểu đã nhất trí thông
qua nghị quyết này.


Để có sự đồng thuận ấy, cạnh những nỗ lực của chính
quyền các cấp, các chuyên gia của Văn phòng đại diện Ban chuẩn bị đầu tư
đã góp phần quan trọng. Qua những buổi thuyết trình, họ đã giúp người
dân hiểu lợi ích, yên tâm về khả năng kiểm soát rủi ro và ủng hộ dự án
này.


Tương lai, vùng quê nhiều nắng và gió nhất nước rồi
đây diện mạo sẽ đổi thay. Những đứa trẻ hôm nay còn ngồi ghế tiểu học có
thể rồi sẽ trở thành những công nhân, kỹ sư của nhà máy điện hiện đại
nhất nước. Mọi sự đổi thay đều có thể nếu chúng ta biết mơ ước.


Điều quan trọng là kiểm soát tốt để đạt được sự an
toàn tuyệt đối cho dự án này. Nó phải là lời cam kết không chỉ với người
dân địa phương mà cònvới cả những thế hệ mai sau, với cả dân tộc.

Vì sao chọn Ninh Thuận? Thôn Thái An, xã Vĩnh Hải và thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh đáp ứng được hơn 50 tiêu chí để trở thành địa điểm đặt nhà máy điện hạt nhân. Trong đó, các tiêu chí quan trọng là: Điều kiện tự nhiên: - Địa chất ổn định, thuộc nền đá gốc granit, trong lịch sử địa chất chưa có núi lửa và sóng thần. - Khí hậu ôn hòa, không có bão lớn trong nhiều năm. Không có đập nước nhân tạo có thể xảy ra lũ lụt. Điều kiện xã hội: - Ít dân cư, mật độ dân số trong bán kính 2,5 km, 5 km, 10 km và 20 km thấp. - Cách xa các căn cứ quân sự, đường bay quốc gia và quốc tế; xa các nhà máy hóa chất nguy hiểm; xa các đường giao thông biển và đường sắt quan trọng, nhất là với các tuyến chở dầu. - Có thể xây dựng các tuyến giao thông phù hợp với kế hoạch sơ tán khẩn cấp. - Chi phí xây dựng các đường dây tải điện, xây dựng công trình phụ thuộc nhà máy thấp. - Chi phí đền bù giải tỏa có thể chấp nhận được. - Không ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên, cảnh quan, đời sống cộng đồng dân cư. - Đảm bảo an ninh tốt cả trên không, trên biển và mặt đất. Nâng cao tiềm lực quốc gia Tính riêng lực lượng cán bộ điều khiển, vận hành và phục vụ tại hai nhà máy điện hạt nhân sẽ lên tới vài ngàn người. Họ là những người được tiếp cận, tiếp nhận và chuyển giao các công nghệ cao về thiết kế, chế tạo, lắp đặt, quản lý và có kỷ luật lao động. Đây sẽ là hạt giống cho ngành công nghệ hạt nhân. Ngoài ra, khi xây dựng nhà máy, các đơn vị của chúng ta sẽ trưởng thành rất nhiều. Đó cũng là vốn liếng con người và thiết bị đặc chủng cho sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Hai nhà máy điện không chỉ là nguồn cung cấp năng lượng mà còn là nơi đào tạo chuyên gia và là một địa chỉ tin cậy có tính cách hướng nghiệp cho nhiều thế hệ sau này. Khi có nhà máy điện hạt nhân, việc nghiên cứu năng lượng nguyên tử ở nước ta sẽ có động lực rất lớn. Sinh viên sẽ muốn học các ngành nghề liên quan đến hạt nhân vì có đất dụng võ. Điện hạt nhân sẽ kéo theo một loạt các ngành khác cùng phát triển, tiềm lực khoa học và công nghệ của Việt Nam sẽ tăng trưởng thêm nhiều bậc.

Theo www.phapluattp.vn